1) DARIUSZ ROSATI, 1997
2) Panie marszałku! panie i panowie posłowie!
3) mam zaszczyt w imieniu rządu Rzeczypospolitej Polskiej przedstawić wysokiej Izbie najważniejsze zadania polskiej polityki zagranicznej w 1997 r. zamierzam odnieść się szerzej tylko do spraw o podstawowym znaczeniu, nie rozwijając wielu innych zagadnień o mniej zasadniczym charakterze. rok temu prezentowałem obszernie na tym forum ogół spraw związanych z polską polityką zagraniczną. nie ma potrzeby powtarzania ocen tam zawartych, chcę jednak stwierdzić, że nakreślone wówczas zamierzenia są pomyślnie realizowane. miniony rok był rokiem wyjątkowo intensywnych działań i znaczących osiągnięć.
4) polityka zagraniczna polski jest stabilna i skuteczna. cechuje ją niezmienność strategicznych priorytetów, stały postęp w ich realizacji i twórczy stosunek do nowych wyzwań. Istotną, pozytywną cechą polskiej polityki zagranicznej jest duże zaangażowanie pana prezydenta i pana premiera. wraz z codzienną działalnością ministra i służby dyplomatyczno-konsularnej wytwarza to rozległy obszar wspólnego owocnego działania politycznego. Spójność działania głównych ośrodków prowadzących politykę zagraniczną polski ma pierwszorzędne znaczenie dla jej skuteczności oraz dla realizacji koordynacyjnych funkcji ministra spraw zagranicznych. współczesną politykę zagraniczną pojmujemy wielopłaszczyznowo. Dokładamy starań, aby działalności politycznej towarzyszyły odpowiednie działania gospodarcze, wojskowe, kulturalne i inne. z uznaniem odnotowuję wysoką aktywność międzynarodową naszego parlamentu – dwustronną i wielostronną – w ramach zgromadzeń parlamentarnych struktur europejskich lub euroatlantyckich.
5) warto tu wspomnieć o ważnym wydarzeniu, jakim będzie VI sesja zgromadzenia parlamentarnego OBWE, która odbędzie się w lipcu w warszawie. kontakty parlamentarne, zawsze ważne, dziś, w przededniu debat ratyfikacyjnych nad rozszerzeniem Sojuszu północnoatlantyckiego i Unii Europejskiej w państwach członkowskich, zyskują nieocenione znaczenie.
6) z pełnym uzasadnieniem możemy mówić o pojawiającej się nowej jakości w polskiej polityce zagranicznej. Stała się ona bowiem dziedziną szczególnej uwagi, aktywności i zgodności działania wszystkich kształtujących ją osób i instytucji. To, że polska znacznie zbliżyła się do systemu zachodnich instytucji integracyjnych, jest niewątpliwym sukcesem obecnej koalicji. jasność celów i zdecydowanie w dążeniu do ich osiągnięcia ma dziś decydujące znaczenie, sprzyja umacnianiu międzynarodowej pozycji polski. pozwala to z ufnością myśleć, że tę szczególną chwilę naszej historii i historii Europy potrafimy wykorzystać jak najlepiej do właściwego ułożenia stosunków na naszym kontynencie i do zapewnienia Polsce bezpiecznego i korzystnego miejsca. wysoki Sejmie!
• polityce zagranicznej czasami mówimy językiem zbyt hermetycznym dla wielu obywateli. Dlatego chcę z całą mocą podkreślić, że zarówno wysiłki dyplomatyczne tego rządu, jak i wysiłki poprzednich rządów III Rzeczypospolitej są podporządkowane naczelnemu zadaniu, które tak pięknie sformułował Andrzej Frycz Modrzewski: „niech tedy to będzie celem Rzeczypospolitej, aby w niej wszyscy obywatele żyć mogli dobrze i szczęśliwie, to jest uczciwie i sprawiedliwie, aby wszyscy rośli godnością i pożytkiem, aby wszyscy wiedli żywot spokojny i cichy, aby każdy mógł swej własności strzec i ją zachować, aby przed krzywdą i mordem każdy był jak najmocniej zabezpieczony'. wysoki Sejmie!
7) Uwaga naszej dyplomacji nadal skupia się na obszarach strategicznych związanych z polską racją stanu, na umacnianiu bezpieczeństwa i międzynarodowej pozycji państwa, stwarzaniu warunków sprzyjających rozwojowi gospodarcze mu i cywilizacyjnemu oraz kształtowaniu przyjaznego i demokratycznego otoczenia międzynarodowego Polski.
8) Polityka zagraniczna koncentruje się konsekwentnie wokół czterech priorytetów:
9) – po pierwsze, uzyskania w perspektywie około dwóch lat członkostwa w Sojuszu Północnoatlantyckim;
10) – po drugie, rychłego rozpoczęcia rokowań akcesyjnych z Unią Europejską;
11) – po trzecie, rozwijania jak najlepszych stosunków z naszymi sąsiadami;
12) – po czwarte, aktywnego uczestnictwa we współpracy regionalnej.
13) Tym sprawom zamierzam poświęcić najwięcej uwagi.
14) Są duże szanse na osiągnięcie dalszego, a w niektórych dziedzinach zasadniczego postępu w realizacji tych zadań w 1997 r. Sytuacja międzynarodowa, zarówno w skali globalnej, jak i w naszym regionie, jest stosunkowo stabilna. Ogniska konfliktów, na przykład na Bliskim wschodzie, na Bałkanach czy w regionie Kaukazu, nie stanowią bezpośredniego zagrożenia dla bezpieczeństwa naszego kraju i nie powinny utrudniać realizacji naszych zamierzeń, choć z całą pewnością nie należy ich lekceważyć.
15) Istnieją jednak zagrożenia innego rodzaju. Bliska perspektywa wejścia Polski do Sojuszu Północnoatlantyckiego spowodowała mobilizację różnych sił politycznych przeciwnych rozszerzeniu Sojuszu. Głównym oponentem pozostaje Federacja Rosyjska, ale zastrzeżenia i wątpliwości w tej sprawie widoczne są także w niektórych środowiskach politycznych na zachodzie. w obliczu tych zjawisk Polska musi zachować zimną krew, pełną determinację w dążeniu do NATO oraz konsekwentnie realizować ustalony plan i harmonogram działań.
16) w tym kontekście pozytywnie oceniamy marcowe spotkanie przywódców Stanów zjednoczonych i Rosji oraz bliską perspektywę podpisania karty NATO– Rosja. Potwierdza to, że rozszerzenie NATO, budowanie nowych stosunków między NATO i Rosją, postęp w kwestii kontroli zbrojeń, a także rozwój współpracy gospodarczej z Rosją są możliwe do pogodzenia wbrew wysuwanym wcześniej obawom. ważne jest też utrzymanie dobrych stosunków z krajami, które do Sojuszu wchodzić nie zamierzają lub nie wejdą w ramach pierwszego etapu jego rozszerzania.
17) w polityce wewnętrznej trzeba nadal budować zgodne współdziałanie wszystkich sił politycznych na rzecz szybkiego uzyskania członkostwa w Sojuszu. Kwestie związane z polityką zagraniczną państwa i jego bezpieczeństwem, a zwłaszcza z naszymi staraniami o przystąpienie do NATO i Unii Europejskiej, nie powinny być traktowane instrumentalnie w trakcie kampanii wyborczej do parlamentu. Nie może ona dostarczać dodatkowych argumentów przeciwnikom rozszerzenia tych struktur, podważać wiarygodności starań rządu, budzić wątpliwości, czy Polska zdoła realizować przyjęte i przyszłe zobowiązania. walka wyborcza nie powinna podważać polskiej racji stanu. Bądźmy godni tradycji Konstytucji 3 maja, w której zawarty jest apel, aby: „na błogosławieństwo, na wdzięczność współczesnych i przyszłych pokoleń zasłużyć mimo przeszkód, które w nas namiętności sprawować mogą'.
18) Panie i Panowie Posłowie!
19) wszystko wskazuje na to, że rok 1997 będzie przełomowy, jeśli chodzi o zapewnienie Polsce trwałego bezpieczeństwa międzynarodowego, w maju ubiegłego roku podczas sesji Sejmu poświęconej polityce zagranicznej mówiłem z tej trybuny: „Nie ma istotnych przeszkód, aby Polska stała się członkiem NATO w najbliższej przyszłości (...). Naszym celem jest doprowadzenie do tego, aby w grudniu 1996 r. Rada Północnoatlantycka podjęła zasadnicze decyzje dotyczące kalendarza rozszerzenia Sojuszu, oraz zapewnienie, aby Polska znalazła się w grupie państw objętych tym procesem w pierwszej kolejności'.
20) Mogę dziś z satysfakcją stwierdzić, że istnieją wszelkie dane, aby sądzić, iż w trakcie szczytu NATO w Madrycie Polska zostanie zaproszona do negocjacji w sprawie członkostwa w Sojuszu Północnoatlantyckim. Naszym celem jest zakończenie tych negocjacji przed końcem 1997 r., tak aby po procesie ratyfikacyjnym – zarówno w Polsce, jak i w państwach Sojuszu – Polska mogła formalnie przystąpić do NATO wiosną 1999 r. Byłoby to zwieńczenie wysiłków polskiej dyplomacji, która od przełomu politycznego w 1989 r. zmierzała konsekwentnie do zapewnienia Polsce bezpieczeństwa narodowego przez trwałe związanie naszego kraju z sojuszem państw demokratycznych.
21) Nasze dążenie do członkostwa w NATO jest dyktowane polską racją stanu. Odzwierciedla aspiracje i oczekiwania ogromnej większości społeczeństwa; cieszy się poparciem wszystkich liczących się sił politycznych. w naszych oczach Sojusz jest sprawdzonym systemem obronnym, a zarazem strefą stabilności i demokracji. Pragnę powtórzyć z całą stanowczością, że członkostwo Polski w NATO nie jest wymierzone przeciw komukolwiek; wręcz odwrotnie, wstępujemy do NATO jako zwolennicy szerokiej współpracy pomiędzy Sojuszem a krajami, które pozostaną poza nim, w tym zwłaszcza z Rosją. w naszym przekonaniu porozumienie NATO-Rosja i wejście Polski do Sojuszu stworzą także perspektywę nowego typu współpracy między naszymi państwami.
22) Przypominam po raz kolejny to stanowisko, ponieważ zarówno nasze intencje, jak i sama idea otwierania NATO na wschód bywają często opacznie rozumiane i interpretowane. Ubolewamy, że Rosja sprzeciwia się rozwiązaniu, które umocni bezpieczeństwo europejskie, stabilizuje politycznie obszar Europy Środkowej, a zarazem ma fundamentalne znaczenie dla bezpieczeństwa naszego kraju. właśnie ze strony demokratyzującej się Rosji moglibyśmy oczekiwać zrozumienia naszych racji.
23) Nie jest prawdą, że rozszerzenie NATO wytworzy nowy podział w Europie; wręcz przeciwnie, zlikwiduje pozostałości porządku jałtańskiego, który – wbrew woli wielu narodów – podzielił nasz kontynent na dwa przeciwstawne bloki. Nie jest też prawdą, że rozszerzenie NATO zmierza do izolacji Rosji. Przeczą temu liczne oferty współpracy składane pod jej adresem przez kraje członkowskie Sojuszu, w tym popierana przez Polskę propozycja zawarcia specjalnego porozumienia NATO -Rosja. Nie jest wreszcie prawdą, że rozszerzenie NATO zagraża interesom bezpieczeństwa Rosji, ponieważ NATO jako sojusz państw demokratycznych nie jest blokiem agresywnym i w żaden sposób nie stanowi zagrożenia ani dla pokoju, ani dla suwerenności państw trzecich.
24) Również w państwach zachodnich pojawiły się głosy krytyczne wobec otwarcia NATO na wschód. w wielu przypadkach odzwierciedlają one nieznajomość historii i realiów Europy Środkowej i wschodniej oraz stereotypy pozostałe po okresie zimnej wojny. Niezależnie od intencji, głosy te wymagają stałej i rzetelnej polemiki, ponieważ znajdują one rezonans w części opinii publicznej i wpływają negatywnie na polityczny klimat wokół procesu rozszerzenia NATO.
25) Mimo że uczyniliśmy ogromy krok naprzód, trzeba jednak pamiętać, iż kwestia członkostwa Polski w NATO nie została jeszcze do końca przesądzona. w ciągu najbliższych kilkunastu miesięcy polska polityka zagraniczna będzie się koncentrować na zapewnieniu jak najlepszych warunków realizacji przyjętego harmonogramu dochodzenia do członkostwa w NATO. Będziemy kontynuować wysiłki skierowane na promowanie Polski jako kraju stabilnego i demokratycznego, jako kandydata wiarygodnego i spełniającego kryteria członkostwa. zwracam się w imieniu rządu Rzeczypospolitej do wszystkich sił politycznych podobnie pojmujących bezpieczeństwo kraju o ścisłe współdziałanie w realizacji tych zamierzeń. Musimy wspólnie eliminować potencjalne zagrożenia, zarówno za granicą jak i wewnątrz kraju.
26) w celu lepszej koordynacji działań polskich instytucji państwowych uczestniczących w przygotowaniu naszego członkostwa w NATO powołano niedawno dwa zespoły – jeden w ramach Komitetu Obrony Kraju, drugi w ramach Rady Ministrów; oba pod przewodnictwem ministra spraw zagranicznych. Do ich zadań należą m.in. oszacowanie kosztów i sposobu finansowania integracji z Sojuszem, organizowanie promocji Polski w krajach NATO, wypracowanie strategii negocjacyjnej oraz przygotowanie programu koniecznych zmian legislacyjnych. Realizacja tych zadań wymaga ogromnego wysiłku, także finansowego, ze strony agend rządowych. Istnieje potrzeba wzmocnienia kadrowego i finansowego działalności ministerstw związanej z uzyskaniem przez Polskę członkostwa w NATO. Rezultaty prac obu zespołów, w tym zwłaszcza zamierzenia dotyczące adaptacji instytucji państwowych, dostosowań prawnych i wojskowych oraz przygotowania kadr mogłyby stać się – po prze-dyskutowaniu przez rząd – przedmiotem debaty parlamentarnej.
27) Istotne znaczenie dla bezpieczeństwa europejskiego mają rozpoczęte rokowania dotyczące adaptacji traktatu o konwencjonalnych siłach zbrojnych w Europie (CFE). Służyć one winny umocnieniu tego ważnego elementu porządku polityczno-wojskowego w Europie. Przystosowanie traktatu do nowej architektury bezpieczeństwa w Europie jest też istotnym czynnikiem towarzyszącym rozszerzeniu NATO i ułatwiającym je. Adaptacja traktatu powinna zmierzać do stopniowego i zrównoważonego obniżania potencjałów militarnych w poszczególnych krajach, ale zarazem nie może podważać wiarygodności gwarancji związanych z oczekiwanym członkostwem Polski w NATO. w tej sprawie prowadzimy stałe konsultacje z NATO, z jego głównymi państwami członkowskimi oraz z państwami aspirującymi, podobnie jak my, do Sojuszu.
28) ważnym czynnikiem umacniania bezpieczeństwa europejskiego jest Organizacja Bezpieczeństwa i współpracy w Europie. Polska zamierza aktywnie wspierać OBWE w takich dziedzinach, jak utrwalanie instytucji demokratycznych i ochrona praw człowieka, dyplomacja prewencyjna i środki budowy zaufania, misje obserwacyjne i pokojowe na obszarach zagrożonych lub objętych konfliktami, negocjacje rozbrojeniowe oraz tworzenie nowego modelu bezpieczeństwa europejskiego w XXI w. w związku z wyborem na przewodniczącego OBWE w 1998 r. Polska już w tym roku weszła w skład tak zwanej trójki, kierującej pracami tej organizacji. Polska będzie uczestniczyć w misjach pokojowych z mandatu ONZ i OBWE, w szczególności w akcjach podejmowanych przez NATO. Będziemy kontynuować misję wojskową w Bośni i Hercegowinie w ramach SFOR. Chcemy nadal aktywnie uczestniczyć w programie Partnerstwo dla Pokoju, traktując je m.in. jako ważny instrument przygotowania polskich sił zbrojnych do integracji z NATO. Będziemy nadal brać aktywny udział w przygotowaniu koncepcji Rady Partnerstwa Atlantyckiego.
29) w 1997 r. oczekujemy zwiększenia zakresu konsultacji politycznych i współpracy wojskowej z Unią zachodnioeuropejską. Polska ma w tej organizacji status partnera stowarzyszonego, w miarę postępu na drodze integracji z NATO i Unią Europejską liczymy na zmianę tego statusu i stopniowe przybliżanie się do pełnego członkostwa w UZE.
30) wysoki Sejmie!
31) w 1997 r. powinny zapaść zasadnicze decyzje dotyczące rozpoczęcia negocjacji z Polską w sprawie przystąpienia jej do Unii Europejskiej. zakończenie konferencji międzyrządowej w przewidzianym terminie w czerwcu 1997 r. oznaczałoby, że negocjacje członkowskie z państwami stowarzyszonymi Europy Środkowej i wschodniej podjęte byłyby na początku przyszłego roku. Doprowadzenie do rozpoczęcia negocjacji w tym terminie jest jednym z głównych zadań polskiej polityki zagranicznej w obecnym roku. Trudno jednak wykluczyć możliwość opóźnień w wyniku przedłużania się negocjacji w ramach konferencji międzyrządowej Unii Europejskiej.
32) w połowie tego roku Komisja Europejska będzie finalizować prace nad oceną poszczególnych krajów kandydujących do członkostwa oraz nad raportami na temat skutków rozszerzenia dla Unii. wiele wskazuje na to, że negocjacje członkowskie rozpoczną się jednocześnie ze wszystkimi krajami stowarzyszonymi, ale ich tempo i zakres będą zróżnicowane. Polska ma wszelkie dane, aby znaleźć się w grupie krajów przyjętych do Unii w pierwszej kolejności. Jednak będzie to nadal wymagało dużego wysiłku dostosowawczego oraz zdecydowanej woli politycznej.
33) Reforma centrum administracji państwa, ustanowienie Komitetu Integracji Europejskiej oraz przyjęcie przez rząd w styczniu br. „Narodowej strategii integracji' stanowią znaczący etap przygotowania do negocjacji i członkostwa. Opracowanie przez Polskę „Narodowej strategii integracji z Unią Europejską' zostało dobrze przyjęte przez naszych partnerów. Polska jest pierwszym krajem w gro nie kandydatów do członkostwa, który przygotował program realizacji tego celu. „Narodowa strategia integracji' stworzyła zarazem przesłanki do ogólnokrajowej dyskusji na temat członkostwa Polski w Unii. Do końca br. powinny zostać opracowane założenia dla naszego stanowiska negocjacyjnego. winien być także powołany zespół negocjatorów.
34) Działania Polski pozostaną w nadchodzącym okresie przedmiotem szczególnie uważnej obserwacji i analizy zarówno ze strony komisji, jak i państw członkowskich Unii Europejskiej. Badana będzie zgodność naszych działań wewnętrznych z postanowieniami Układu Europejskiego oraz rzeczywista gotowość do dalszych działań dostosowujących nasze prawo do prawa wspólnotowego. wymaga to stałej konsultacji z Komisją Europejską na temat tych rozwiązań wewnętrznych, które mogą być uznane za naruszenie zobowiązań traktatowych, bądź interpretowane jako symptom niespójności naszej polityki.
35) Na tym obszarze działań polska polityka zagraniczna musi skutecznie rozwiązywać niełatwy dylemat. z jednej strony chodzi o twardą obronę polskich interesów, zwłaszcza w dziedzinie konkurencji i wykorzystania instrumentów pomocowych Unii do ułatwienia realizacji procesów restrukturyzacyjnych w Polsce, z drugiej zaś o wysyłanie do krajów członkowskich Unii czytelnych sygnałów świadczących o naszej determinacji w dążeniu do szybkiego uzyskania członkostwa w tej organizacji. Skuteczna polityka w tym zakresie wymaga konsekwentnej koordynacji naszych działań. Niezbędne jest zasadnicze wzmocnienie kadrowe i finansowe MSz i innych zaangażowanych instytucji oraz naszych placówek w krajach członkowskich Unii.
36) z zadowoleniem odnotowujemy rozwijającą się ogólnonarodową dyskusję wokół członkostwa Polski w Unii Europejskiej. Na wnikliwą uwagę zasługuje każdy wypowiedziany w niej głos. winniśmy jednak unikać tworzenia iluzji, na przykład o potrzebie osiągnięcia przed wejściem do Unii poziomu rozwoju gospodarczego zbliżonego do państw Unii, czy też budzących uzasadniony niepokój haseł nacjonalistycznych i ksenofobicznych, sprzecznych z obecnymi standardami cywilizacyjnymi.
37) ważnym czynnikiem zbliżającym nas do Unii Europejskiej jest Organizacja współpracy Gospodarczej i Rozwoju – OECD, do której Polska przystąpiła w listopadzie ubiegłego roku. Członkostwo to świadczy o uznaniu międzynarodowej pozycji gospodarczej Polski. Przez pryzmat naszej aktywności w OECD i stosowania się do zaleceń tej organizacji będzie oceniany również stopień dojrzałości Polski do członkostwa w Unii Europejskiej. zbliżeniu z Unią Europejską służyć też będzie udział Polski w pracach Rady Europy. Szczególną wagę polska dyplomacja będzie przykładać do współdziałania w promowaniu zasad demokracji i rządów prawa we wszystkich państwach naszego regionu.
38) Panie i Panowie Posłowie!
39) w stosunkach bilateralnych Rzeczypospolitej Polskiej z państwami Europy zachodniej i Ameryki Północnej jednym z zasadniczych zadań jest uzyskanie i utrzymanie wsparcia w realizacji naszych priorytetów – członkostwa w NATO i Unii Europejskiej. Ta sprawa ma w obecnym roku szczególne znaczenie.
40) w kontaktach z Niemcami dążyć będziemy do wykorzystania dorobku ostatnich 7 lat. Perspektywa członkostwa naszego kraju w strukturach europejskich i euroatlantyckich powinna przyczynić się do intensyfikacji dialogu politycznego na najwyższym szczeblu. Planowane na lipiec spotkanie prezydentów, szefów rządów i ministrów spraw zagranicznych Polski i Niemiec będzie szczególnym, bezprecedensowym wydarzeniem w historii obu krajów, świadczącym dobitnie o jakościowo nowym charakterze wzajemnych stosunków
41) Nieodległe w czasie członkostwo w NATO już owocuje rozwojem współpracy wojskowej Polski i Niemiec w wymiarze dwu– i wielostronnym, a perspektywa naszego wejścia do Unii Europejskiej intensyfikacją współpracy transgranicznej. Bezpośrednie sąsiedztwo determinować będzie dalsze pogłębianie polsko-niemieckich kontaktów gospodarczych i kulturalno-naukowych.
42) z zadowoleniem powitaliśmy ewolucję w polityce bezpieczeństwa Francji oraz wzrost poparcia tego kraju dla naszych aspiracji integracyjnych. wysoko cenimy intensyfikację kontaktów polsko-francuskich, w tym na najwyższym szczeblu. Przedstawiona kilka dni temu propozycja prezydenta Francji, dotycząca ustanowienia grupy do spraw dialogu strategicznego, wprowadza do naszych stosunków nowy, znaczący element. widzimy w tym kontynuację najlepszych tradycji stosunków polsko-francuskich. Należy dążyć do ugruntowania we Francji opinii, że warszawa jest najważniejszym partnerem Paryża w Europie Środkowej.
43) Będziemy zabiegać o utrwalenie i wzbogacenie wszechstronnej współpracy w ramach trójkąta weimarskiego, stanowiącego unikatową formułę trójstronnego partnerstwa w Europie. Będziemy dążyć do zorganizowania w Polsce – zgodnie z wcześniejszymi planami – spotkania prezydentów Polski i Francji oraz kanclerza Niemiec. wśród państw Europy zachodniej bardzo ważnym partnerem Polski pozostaje wielka Brytania. z nowym rządem brytyjskim postaramy się ustanowić równie konstruktywne i bliskie stosunki.
44) zacieśniać będziemy współpracę z Włochami i krajami Beneluksu. w sferze politycznej i bezpieczeństwa winniśmy utrwalać w tych państwach przekonanie, że Polska jest i pozostanie stabilnym i przewidywalnym partnerem. w sferze gospodarczej należy nadal zabiegać o większe zainteresowanie naszym krajem, zachęcając zwłaszcza do inwestowania w Polsce.
45) w stosunkach z państwami skandynawskimi należy utrzymać osiągnięty dobry rytm kontaktów politycznych i współpracy gospodarczej. ważną płaszczyzną dla tych kontaktów jest Rada Państw Morza Bałtyckiego, a także różne formy współpracy regionalnej w takich dziedzinach, jak bezpieczeństwo publiczne, ochrona środowiska, transport, kultura oraz wspieranie małych i średnich przedsiębiorstw.
46) w stosunkach z państwami południowej Europy niezbędne będzie konsekwentne przekonywanie, że rozszerzenie na wschód Unii Europejskiej oraz NATO nie tylko nie naruszy ich interesów, ale przyniesie im wiele korzyści, jak na przykład otwarcie nowych chłonnych rynków
47) w bieżącym roku intensywne będą kontakty ze Stolicą Apostolską. ważnym wydarzeniem była wizyta prezydenta Rzeczypospolitej w Watykanie oraz uzgodnienie i przyjęcie deklaracji rządu dotyczącej konkordatu. wszyscy oczekujemy rozpoczynającej się wkrótce pielgrzymki do Polski Jego Świątobliwości Jana Pawła II. Powstaje dobry polityczny klimat dla dalszej poprawy stosunków z Watykanem, w tym uregulowania kwestii ratyfikacji konkordatu.
48) Stosunki ze Stanami zjednoczonymi pozostają naszym priorytetem. Podstawowym zadaniem będzie utrzymanie dotychczasowej otwartości, intensywności i bezpośredniego charakteru dialogu politycznego, zwłaszcza w dziedzinie bezpieczeństwa międzynarodowego i członkostwa Polski w NATO. Należy podtrzymywać stałe zainteresowanie Stanów zjednoczonych Europą Środkową. wykorzystując zarówno pozycję i potencjał Polski w naszym regionie, jak i olbrzymi kapitał amerykańskiej sympatii dla Polski i Polaków winniśmy dążyć do utrwalenia szczególnie bliskich, mających dla nas wymiar strategiczny stosunków między Polską i USA. Stąd nasilenie działalności informacyjno-promocyjnej nakierowanej na dalszą poprawę wizerunku naszego kraju w amerykańskiej opinii publicznej. z myślą o naszych dążeniach do uzyskania członkostwa w NATO należy zjednywać nowych sojuszników dla tej idei. Istotną rolę ma tu do odegrania amerykańska Polonia, z którą utrzymujemy ścisłe, partnerskie kontakty, w sferze gospodarczej będziemy udzielać poparcia amerykańskim inwestycjom, zwłaszcza tym, które mają zaawansowaną technologię. Trwała i rosnąca obecność kapitału amerykańskiego w Polsce jest również ważnym czynnikiem wpływającym korzystnie na nasze bezpieczeństwo.
49) w ramach stosunków ze Stanami zjednoczonymi istotną rolę odgrywają nasze stosunki z diasporą żydowską. Utrzymanie dialogu z jej przedstawicielami, trwała poprawa stosunków polsko-żydowskich pozostaje naszym ważnym zadaniem. Ma to także znaczenie dla obrazu Polski, zwłaszcza w Stanach zjednoczonych. Ostatnie miesiące przyniosły historyczny przełom, znacznie ograniczone zostało pole możliwych konfliktów. Mam na myśli stworzenie ram prawnych dla ochrony historycznego i religijnego dziedzictwa Żydów polskich oraz utworzenie płaszczyzny rozwiązania problemów związanych z terenami dawnego obozu Oświęcim-Brzezinka. Stało się to możliwe dzięki uchwaleniu głosami zdecydowanej większości posłów i senatorów ustawy o stosunku państwa do gmin wyznaniowych żydowskich obejmującej zapis o restytucji mienia komunalnego, a także dzięki rozpoczęciu realizacji strategicznego rządowego programu oświęcimskiego. Ma to istotne znaczenie dla naszej polityki zagranicznej.
50) w stosunkach z Kanadą należy dążyć do większego zainteresowania tego kraju ja logiczna.
51) I na koniec może jeszcze, jeśli chodzi o Unię Europejską – Polską i regionem Europy Środkowej, utrzymania kanadyjskiego zaangażowania na rzecz członkostwa Polski w NATO oraz rozszerzenia współpracy wojskowej, także z udziałem innych krajów regionu. wysoki Sejmie!
52) Stosunki z państwami położonymi na wschód od Polski pozostają ważną i integralną częścią ogólnej strategii polskiej polityki zagranicznej. Jej podstawą jest dążenie do utrzymania jak najlepszych stosunków dobrosąsiedzkich uwzględniających interesy wszystkich partnerów. Jednocześnie polska polityka wschodnia będzie prowadzona w sposób nie pozostawiający wątpliwości, że naszym priorytetem narodowym pozostaje integracja z NATO i Unią Europejską. Nie traktujemy tych dwóch zadań jako wzajemnie sprzecznych. Ich spójna realizacja wymaga jednak wyobraźni politycznej i dużego wysiłku dyplomatycznego. w kontaktach z Federacją Rosyjską należy rozwijać podjęte wcześniej inicjatywy gospodarcze i polityczne. Czynimy starania, aby sprawa rozszerzenia NATO nie rzutowała negatywnie na realizację tych inicjatyw. Nasze wysiłki nie zawsze spotykają się jednak ze zrozumieniem drugiej strony. Podkreślamy raz jeszcze – Rosja jest i pozostanie naszym ważnym partnerem, a rozwój współpracy politycznej i gospodarczej leży w interesie obu krajów. Aby to osiągnąć, trzeba dążyć do uregulowania kwestii dotychczas otwartych lub nie dokończonych, w tym wielu umów międzyrządowych, resortowych oraz kompleksu spraw historycznych. Obiecującym, nowym kierunkiem w naszej polityce wobec Rosji jest rozwijanie bezpośrednich kontaktów z poszczególnymi podmiotami Federacji Rosyjskiej w zakresie posiadanych przez nie kompetencji.
53) Demokratyczna Rosja, respektująca suwerenne prawa innych państw, będzie ważnym i szanowanym partnerem, znaczącym uczestnikiem nowego europejskiego systemu bezpieczeństwa i współpracy.
54) Niepodległość demokratycznej Ukrainy oraz jej pomyślny rozwój gospodarczy traktujemy jako jedną z ważniejszych gwarancji bezpieczeństwa Polski i stabilności w Europie. Rok 1997 powinien przynieść rozwój stosunków dwustronnych we wszystkich dziedzinach. Przygotowywana deklaracja o polsko-ukraińskim pojednaniu stanowić będzie istotny krok naprzód w kształtowaniu dobrosąsiedzkich i przyjacielskich stosunków między narodami obu krajów. Historyczna zmiana w stosunkach polsko-ukraińskich to wielkie osiągnięcie obu narodów oraz ważny przyczynek do stabilności regionalnej i europejskiej. Będziemy nadal popierać dążenie Ukrainy do włączenia się w europejskie struktury integracyjne.
55) Jesteśmy zainteresowani rozwojem dobrosąsiedzkiej współpracy z Białorusią. z uwagą śledzimy zmiany zachodzące w jej stosunkach z Rosją. Uważamy, że w interesie Europy leży zachowanie suwerenności państwowej Białorusi oraz powrót do europejskich standardów demokracji w tym państwie. Stwierdzamy, że przypadki naruszania tych standardów nie sprzyjają współpracy między naszymi krajami.
56) Należy dążyć do zintensyfikowania dialogu politycznego oraz rozszerzania infrastruktury prawno-traktatowej z państwami Azji Środkowej i Zakaukazia. Pierwszoplanowym zadaniem jest zwiększenie naszej obecności w tych regionach. Jest to istotny warunek wykorzystania istniejących szans nawiązania owocnej współpracy gospodarczej. wysoka Izbo! Wielką wagę przykładamy do współpracy na obszarze Europy Środkowej. Konstruktywna współpraca wielostronna w tym regionie to nowe i optymistyczne zjawisko w rozwoju politycznym Europy, umacniające stabilność i bezpieczeństwo całego kontynentu.
57) Polska będzie nadal aktywnie uczestniczyć w tworzeniu nowego obrazu Europy Środkowej. Cieszy nas, że poglądy polskie w tym względzie podzielają nasi bliżsi i dalsi sąsiedzi. Z zadowoleniem obserwujemy ożywione kontakty na najwyższym szczeblu oraz fakt, że niektórzy z nowo wybranych prezydentów państw regionu uznali za stosowne złożyć swe pierwsze wizyty w Polsce. Traktujemy to jako wyraz wzrostu świadomości regionalnej i pogłębienia wzajemnego zrozumienia państw naszego obszaru. Nie jest to sprzeczne z aspiracjami europejskimi i atlantyckimi; wręcz przeciwnie, pomaga w ich realizacji.
58) Będziemy umacniać dotychczasową bliską i owocną współpracę z Czechami i Węgrami. Cieszy nas perspektywa dalszego zacieśnienia stosunków z Litwą. Służyć to będzie wspólnym celom. Wiąże nas z tymi państwami wspólnota celów strategicznych oraz współpraca regionalna i przygraniczna. Będziemy rozwijać kontakty polityczne i wojskowe, dążyć do zintensyfikowania współpracy gospodarczej, wykorzystując tradycyjne związki i bliskość geograficzną tych państw
59) W stosunkach z Rumunią, Słowacją, Słowenią, Bułgarią, Łotwą i Estonią podstawowym celem będzie dalszy rozwój stosunków politycznych i gospodarczych, jak również coraz bliższa współpraca w realizowaniu przez te kraje reform wewnętrznych oraz europejskiej i euroatlantyckiej orientacji w polityce zagranicznej. Polska powinna utrzymać wysoki poziom aktywności dyplomatycznej na Bałkanach. W ścisłej współpracy z ONZ, OBWE, Radą Europy oraz NATO i Unią Europejską będziemy działać na rzecz wzmocnienia procesu pokojowego, demokracji i przestrzegania praw człowieka w tym regionie Europy.
60) Polska pozostanie aktywnym członkiem Inicjatywy Środkowoeuropejskiej. Mimo że organizacja ta nadal poszukuje trwałych i powszechnie akceptowanych wyróżników swej tożsamości, może ona – naszym zdaniem – odegrać istotną rolę w realizacji wspólnych interesów regionalnych, w tym projektów z dziedziny transportu, zwalczania zorganizowanej przestępczości, ochrony środowiska i wspierania przedsiębiorczości.
61) Zdecydowanie opowiadamy się za rozwojem współpracy w regionie Morza Bałtyckiego. Ważnym zadaniem Polski w Radzie Państw Morza Bałtyckiego będzie także działanie na rzecz zwiększenia zainteresowania krajów Unii Europejskiej tym regionem oraz rozszerzenie programów unijnych na kraje basenu Bałtyku.
62) chcemy pogłębiać współpracę gospodarczą w ramach CEFTA. Na zasadach określonych przez deklaracje z Jasnej z września 1996 r. będziemy dążyć do poszerzenia CEFTA o nowe kraje. witamy Rumunię jako nowego członka, oczekujemy na Litwę, Bułgarię, Łotwę oraz, w perspektywie, Ukrainę.
63) w zakresie współpracy transgranicznej wspieramy działalność euroregionów z udziałem strony polskiej, dążąc przy tym do objęcia tą współpracą nowych państw naszego regionu oraz do wykorzystania w większym zakresie możliwości pomocy finansowej i technicznej ze strony unii Europejskiej. panie i panowie posłowie!
64) Nasza polityka wobec krajów pozaeuropejskich ma przede wszystkim na celu promocję polskich interesów gospodarczych, biorąc pod uwagę naszą przynależność do OECD, WTO oraz perspektywę przystąpienia polski do NATO i unii Europejskiej. niewątpliwie najważniejszym z tego punktu widzenia regionem jest Azja wschodnia. Należy dążyć do dalszego znacznego wzrostu kontaktów gospodarczych z Japonią i Chinami oraz do utrzymania wysokiego poziomu współpracy z republiką Korei.
65) rozwój współpracy gospodarczej i wymiany handlowej pozostaje głównym zadaniem polityki wobec innych krajów azjatyckich, w tym Indii i krajów ASEAN. polska jest zainteresowana przystąpieniem do Azjatyckiego Banku rozwoju oraz uczestnictwem w dialogu europejsko-azjatyckim na forum ASEM.
66) w odniesieniu do państw Afryki północnej i Bliskiego wschodu dążymy do utrzymania wzrostu dynamiki kontaktów politycznych, co umożliwi szerszą współpracę gospodarczą. Nastąpił liczący się postęp w stosunkach z Izraelem. rozszerzona została współpraca z krajami arabskimi. polska popiera proces pokojowy na Bliskim wschodzie. Służy temu także trwały udział naszych żołnierzy w siłach pokojowych ONZ w tym regionie.
67) Duże szanse rozwoju ma także wymiana handlowa między polską a krajami Ameryki Łacińskiej i Australią. Będziemy kontynuować dialog z ruchem państw niezaangażowanych – ważną platformą współdziałania państw Trzeciego Świata. wysoki Sejmie!
68) ważnym zadaniem w bieżącym roku będzie nadal skuteczne sprawowanie przez Polskę mandatu niestałego członka rady Bezpieczeństwa ONZ. Staramy się wykorzystać ten status do umacniania międzynarodowej pozycji naszego kraju, w tym zwłaszcza do utrwalania więzi współpracy z naszymi głównymi partnerami – krajami Unii Europejskiej i Stanami zjednoczonymi.
69) Będziemy nadal aktywnie uczestniczyć w pracach nad reformą Rady Bezpieczeństwa i całego systemu Narodów zjednoczonych. Jako przyszły przewodniczący OBWE podejmiemy starania o zacieśnienie współpracy organizacji regionalnych z ONZ, w tym z Radą Bezpieczeństwa, zgodnie z przedstawionymi w marcu tego roku, w okresie naszego przewodnictwa, propozycjami w tym zakresie.
70) Polska będzie się ubiegać o członkostwo w Komisji Praw Człowieka ONZ.
71) ważnym zadaniem będzie aktywne uczestnictwo w obradach Komisji Narodów zjednoczonych do Spraw zapobiegania Przestępczości oraz wymiaru Sprawiedliwości, a także w pracach nad zgłoszonym przez Polskę projektem konwencji w sprawie zwalczania przestępczości. Nasza inicjatywa spotkała się z powszechnym uznaniem.
72) Transgraniczna przestępczość zorganizowana staje się coraz bardziej niepokojącym zjawiskiem, a międzynarodowa współpraca w jej zwalczaniu w coraz większym stopniu koniecznością. Uznana polska aktywność na tym polu nie ogranicza się tylko do forum ONZ. Przywiązujemy dużą wagę do wspólnych wysiłków także w innych gremiach: w organizacjach regionalnych, w kontaktach z Unią Europejską w ramach Rady Państw Morza Bałtyckiego, a także w ramach współpracy dwustronnej.
73) Panie i Panowie Posłowie!
74) zadaniem polityki zagranicznej jest również upowszechnianie wiedzy o Polsce. Działania promocyjne mogą i powinny wspierać działania dyplomatyczne, prezentując Polskę jako nowoczesne demokratyczne państwo o dynamicznie rozwijającej się gospodarce wolnorynkowej i o bogatej kulturze. zwiększono w tym zakresie aktywność naszych placówek dyplomatycznych, konsularnych
75) i instytutów polskich. Tak zwane Dni Polskie, koncentrujące się wokół rocznicy Konstytucji 3 maja, weszły do kalendarza imprez promocyjnych wielu naszych przedstawicielstw.
76) Istotne znaczenie w kreowaniu pozytywnego obrazu Polski ma też aktywność pana prezydenta, pana premiera oraz innych wysokich przedstawicieli parlamentu i rządu. Dotyczy to przede wszystkim ich udziału w spotkaniach międzynarodowych, cieszących się ogromnym zainteresowaniem mediów, na przykład w Davos, a także ich wzmożonych kontaktów i spotkań, zwłaszcza ze środowiskami gospodarczymi. Naszym stałym zadaniem jest współudział w promocji polskiego eksportu oraz pozyskiwaniu inwestycji zagranicznych. Piony ekonomiczno-handlowe służb dyplomatycznych będą kontynuować działania związane z promocją polskiego eksportu i rozwojem kontaktów z agendami rządowymi poszczególnych krajów, troszczyć się będą o stworzenie odpowiednich ram prawno-traktatowych rozwoju współpracy gospodarczej, wymiany handlowej i zagranicznych inwestycji. w celu zapewnienia większej skuteczności działań w tym zakresie należy rozważyć zmianę modelu funkcjonowania przedstawicielstw dyplomatycznych w kierunku zwiększenia zadań ekonomicznych.
77) Polska zdecydowana jest rozwijać stosunki z międzynarodowymi instytucjami gospodarczymi (OECD, WTO) i finansowymi, takimi jak Bank Światowy i Międzynarodowy Fundusz walutowy, starając się wykorzystać członkostwo w tych organizacjach do promowania polskich interesów, pozyskiwania pomocy technicznej i finansowej oraz współdziałania z innymi partnerami w procesie budowy stabilnego międzynarodowego porządku ekonomicznego.
78) Promocja polskiej kultury stanowi niezmiennie ważną część aktywności polskich służb dyplomatycznych za granicą. Istotnym zadaniem będzie utworzenie działającego w ramach bądź przy MSZ Instytutu Polskiego, pełniącego funkcje promocyjne i informacyjne.
79) ważną rolę odgrywa także nauka. Tworzy ona atrakcyjny wizerunek nowoczesnego państwa o liczącym się potencjale intelektualnym i innowacyjnym. we współpracy wielostronnej działania w sferze nauki są zbieżne z priorytetami politycznymi naszego kraju. Koncentrujemy się na tworzeniu warunków jak najszerszego uczestnictwa w projektach badawczych IV Programu Ramowego Unii Europejskiej, zwiększamy udział w przedsięwzięciach Komitetu Naukowego NATO, zacieśniamy współpracę z OECD. warte odnotowania jest nasze uczestnictwo w programach COST i EUREKA.
80) wysoki Sejmie!
81) w zakresie spraw prawnych w centrum uwagi znajdą się prace związane z ubieganiem się Polski o członkostwo w NATO, w tym zagadnienia dotyczące procedury akcesyjnej, statusu misji przy NATO oraz inne sprawy związane z udziałem Polski w Sojuszu. Przygotowane zostaną projekty ustaw o pobycie polskich sił zbrojnych za granicą, o statusie wojsk obcych na terytorium Rzeczypospolitej i o wykonaniu przez Polskę Konwencji o zakazie badania, produkcji, składowania i użycia broni chemicznej oraz niszczeniu jej zapasów. Istotnym za daniem będzie realizacja zobowiązań Rzeczypospolitej wynikających z układu Europejskiego, a w szerszym wymiarze kontynuacja prac związanych z procesem dostosowań prawnych do członkostwa w unii Europejskiej.
82) Kontynuowane będą działania w zakresie tworzenia infrastruktury traktatowej, mające na celu optymalne uwzględnienie polskich interesów w takich dziedzinach, jak unikanie podwójnego opodatkowania i ochrona inwestycji, ochrona granicy i ruch graniczny, ochrona informacji niejawnych, a także sprawy dotyczące sukcesji i przeglądu umów dwustronnych, w szczególności z państwami sąsiadującymi.
83) ważnym zadaniem będzie przygotowanie aktów normatywnych, które przyczynią się do wzmocnienia koordynacyjnej roli ministra spraw zagranicznych. Intensyfikacja i rozbudowa międzynarodowych kontaktów realizowanych przez członków rządu jest zjawiskiem naturalnym i korzystnym w świetle zamierzeń integracyjnych Polski, ale dotychczasowe doświadczenia wskazują na pilną konieczność wdrożenia sprawnego mechanizmu przepływu informacji i koordynacji tych kontaktów w celu skuteczniejszego realizowania interesów naszego kraju. Aby skuteczniej wypełniać zadania związane ze stosunkami międzynarodowymi, MSZ przygotuje projekty ustaw o służbie dyplomatyczno-konsularnej oraz o umowach międzynarodowych.
84) Panie i Panowie Posłowie!
85) Podstawowymi zadaniami służby konsularnej pozostają ochrona interesów obywateli i instytucji polskich za granicą oraz wzmacnianie więzi środowisk polonijnych z krajem. Szczególną uwagę zwracamy na zapewnienie równoprawnego traktowania obywateli polskich przebywających poza granicami, udzielanie im pomocy w nieszczęśliwych wypadkach i w razie wejścia w konflikt z miejscowym prawem. Istotnym kierunkiem działania w tej dziedzinie jest rozszerzenie infrastruktury prawnej i stosunków konsularnych pomiędzy Polską a innymi państwami.
86) ważnym zamierzeniem w działaniach służby konsularnej jest zwiększenie zaangażowania w promowaniu gospodarki i kultury polskiej, inspirowanie współpracy z organizacjami polonijnymi, polskimi grupami etnicznymi i Polakami zamieszkałymi za granicą. Będziemy dążyć do tego, by sposób traktowania mniejszości polskiej odpowiadał standardom wypracowanym przez Radę Europy. Szczególnej troski wymaga Polonia zamieszkująca obszar byłego Związku Radzieckiego. Są to ludzie, których historia XX w. dotknęła wyjątkowo ciężko. wśród podstawowych zadań wymienić także należy współdziałanie w zapewnieniu funkcjonowania i rozwoju polonijnych instytucji kulturalno-oświatowych oraz inicjowanie kontaktów młodzieży polonijnej z krajem. Potrzebna jest w tej dziedzinie lepsza koordynacja działań prezydenta, rządu, Senatu i organizacji pozarządowych w rozwijaniu kontaktów z Polonią.
87) W zakresie regulacji ruchu osobowego Polska zamierza nadal rozwijać dialog informacyjny z grupą z Schengen w celu uzyskania w przyszłości pełnego członkostwa w tej instytucji. Jednocześnie będą podejmowane działania na rzecz rozszerzenia i ułatwienia kontaktów w sferze ruchu osobowego zgodnie z przyjętymi w Europie standardami, a więc przez powiązanie swobody podróżowania z wymogami bezpieczeństwa wewnętrznego.
88) Wysoki Sejmie!
89) Właściwe wykonywanie przez MSZ jego zadań, a szczególnie rozbudowa sieci placówek zagranicznych w związku z planami integracji Polski ze strukturami europejskimi i euroatlantyckimi, działalność promocyjna, aktywne uczestnictwo w pracach organizacji międzynarodowych, wymaga określonych środków, w tym finansowych. Rząd będzie czynił starania, aby wzrostowi zadań służby zagranicznej towarzyszył odpowiedni przyrost środków finansowych w dyspozycji Ministerstwa Spraw Zagranicznych. W tej sprawie rząd liczy na zrozumienie
90) i poparcie Wysokiej Izby.
91) Panie Marszałku! Panie i Panowie Posłowie!
92) Rok 1997 będzie miał szczególne znaczenie dla historii Polski. Będzie to nie tylko rok – jak przypuszczam – przyjęcia nowej konstytucji oraz kolejnych demokratycznych wyborów, ale też rok decyzji przesądzających o przyszłym miejscu Polski w Europie. Oczekiwane zaproszenie do rozpoczęcia negocjacji akcesyjnych z NATO oraz określenie daty rozpoczęcia podobnych negocjacji z Unią Europejską będą już praktycznymi posunięciami zmierzającymi do zapewnienia Polsce międzynarodowych gwarancji bezpieczeństwa oraz rozwoju demokracji
93) i gospodarki. Rok 1997 będzie też czasem rzeczywistych dokonań w budowaniu nowej architektury bezpieczeństwa europejskiego. Decyzja o rozszerzeniu NATO o pewną grupę państw, porozumienie NATO – Rosja, ogłoszenie i realizacja Rady Partnerstwa Atlantyckiego, adaptacja CFE, a także zakończenie konferencji międzyrządowej Unii Europejskiej będą to zasadnicze kroki w procesie kształtowania nowej Europy początku XXI w
94) Zarysowuje się możliwość zrealizowania wizji prezydenta Wilsona, który chciał, by między narodami i rządami obowiązywały takie same standardy po stępowania, jakie regulują stosunki między poszczególnymi obywatelami cywilizowanego, demokratycznego, wolnego państwa. Ustanawiamy nowy, przyjazny porządek międzynarodowy. Polska aktywnie uczestniczy w jego kształtowaniu. Ma to daleko idące konsekwencje nie tylko dla państwa polskiego, ale także dla każdego obywatela Rzeczypospolitej. Polska i jej obywatele stają się pełnoprawnymi uczestnikami otwartego społeczeństwa Europy i obszaru euroatlantyckie– go. To uczestnictwo oznacza korzystanie z wszelkich wolności i dobrodziejstw zachodniej cywilizacji, tak w ramach państwa polskiego, jak i poza jego granicami, oznacza realną szansę wzrostu poczucia bezpieczeństwa oraz dobrobytu dla każdego Polaka. Dziękuję za uwagę. (Oklaski)