Moskwicz 433''' i '''434''' – samochody dostawcze z nadwoziem furgon produkowane przez radzieckie zakłady MZMA / AZLK w latach 1966 – 1976; wersje pochodne samochodów osobowych Moskwicz 408 i 412.

Historia i opis modelu
Samochód Moskwicz 433 stanowił odmianę dostawczą samochodu osobowego Moskwicz 408, który zapoczątkował w połowie lat 60. trzecią generację samochodów Moskwicz. Zastąpił on furgon Moskwicz 432, oparty na starszej rodzinie samochodów z lat 50. Produkcję wariantu furgon rozpoczęto od końca 1966 roku – dwa lata po premierze sedana 408. Napęd stanowił ten sam, dość przestarzały i stosunkowo słaby silnik, wywodzący się konstrukcyjnie jeszcze z przedwojennej niemieckiej jednostki Opla Kadetta K38, pojemności 1358 cm³ (podawane także jako 1360 cm³). Od końca 1968 roku zaczęto równolegle produkować model Moskwicz 427, różniący się przede wszystkim nowym silnikiem o pojemności 1470 cm³ i półtorakrotnie większej mocy (75 KM), pochodzącym z nowego samochodu osobowego Moskwicz 412 i wzorowanym na silniku BMW. 

Nadwozie furgonów było podobne do kombi Moskwicz 426/427, lecz trzydrzwiowe, a zamiast okien bocznych przedziału bagażowego były na całą długość ozdobne panele ze żłobkowanej (w przebiegu poziomym) blachy. Do 1972 roku tylna klapa była dzielona na dwie części, otwierające się do góry i na dół, lecz następnie zastosowano otwierane do góry drzwi unifikowane z kombi. Przedział kierowania od przedziału bagażowego oddzielała pełna przegroda z okienkiem (w późniejszych wersjach niepełna). W odróżnieniu od kombi, koło zapasowe znajdowało się za oparciem prawego fotela. Samochody miały zawieszenie tylne wzmocnione w stosunku do kombi – zastosowano resory tej samej długości (krótsze, niż w sedanie), ale różniły się rozmiarami piór i mocowaniem tylnego końca. Podobnie, jak w kombi, furgony miały przekładnię główną zaadaptowaną ze starszych modeli o przełożeniu 4,55 i opony o nieco większej średnicy (6,50x13"). Podłoga bagażnika przebiegała na wysokości 550 mm, przedział bagażowy miał maksymalną długość 1615 mm, szerokość 1230 mm i wysokość 890 mm (nie na na całym przebiegu). Ładowność wynosiła 400 kg na szosie i 250 kg na gorszych drogach. 

Oba modele samochodów były produkowane równolegle, z powodu niewystarczającej produkcji silników 1,5 l, przy tym słabsza, lecz prostsza jednostka napędowa 1,4 l okazała się bardziej odpowiednia dla słabiej zaludnionych części kraju, z gorzej rozwiniętą siecią serwisową. Podobnie, jak modele 408 i 412, oba furgony w zasadzie nie różniły się od siebie zewnętrznie. Wczesne serie miały dwa (ewentualnie w wykonaniu eksportowym, cztery) okrągłe reflektory. Oba samochody następnie były stopniowo modernizowane, analogicznie do sedanów. Przednią kanapę zastąpiły indywidualne fotele, a dźwignię zmiany biegów przeniesiono z kierownicy na podłogę samochodu, podobnie jak dźwignię hamulca ręcznego spod deski rozdzielczej. 

Na początku 1970 roku unowocześniono przód nadwozia obu samochodów, w ślad za sedanami. Przede wszystkim, okrągłe reflektory zastąpiono przez prostokątne (w sześciokątnych chromowanych oprawach). Zgodnie z europejskimi tendencjami, zadbano o bezpieczeństwo bierne: nowe nadwozie miało strefy zgniotu z przodu. Metalowa deska przyrządów i wewnętrzne elementy nadwozia otrzymały od lutego 1969 miękkie poliuretanowe nakładki, a od 1971 cała deska przyrządów była pokryta poliuretanem. 

Furgony Moskwicz 433 i 434 były produkowane w moskiewskich zakładach AZLK do 1976 roku, kiedy zostały zastąpione przez zmodernizowane modele 2733/2734. Ponadto, od 1968 do 1973 roku Moskwicz 434 był produkowany przez zakłady Iżmasz w Iżewsku – od moskiewskich różnił się nieco inną atrapą chłodnicy i tym, że zachował okrągłe reflektory. W 1972 roku produkcja Moskwicza 434 w Iżewsku sięgnęła 17.721 sztuk, jednakże od 1973 roku został tam zastąpiony przez własny model furgonu z podwyższonym dachem IŻ 2715, również oparty konstrukcyjnie na Moskwiczu 412.

Furgony w ZSRR nie były sprzedawane dla prywatnych odbiorców, lecz jedynie dla gospodarki narodowej (państwowe przedsiębiorstwa, sklepy, usługi, organizacje itp.). Popularnie nazywane były "pirożok" (pierożek), od rozwożenia artykułów spożywczych. Produkowano także wersje eksportowe, oznaczone literą E (Э), wersje dla ruchu prawostronnego, oznaczone literą P (П) oraz wersje dla krajów z ciepłym klimatem, oznaczone Ju (Ю) (od jużnyj - południowy).

W 1969 roku Moskwicz 433 w Wielkiej Brytanii kosztował jedynie 475 funtów, przy cenie kombi 699 funtów.

Istniały także nieseryjne odmiany pick-up samochodów Moskwicz 433 i 434, powstające w drodze przeróbki furgonów. Takie nieliczne samochody wykonywane były na potrzeby transportu wewnątrzzakładowego produkujących je fabryk (na ogół z wybrakowanych nadwozi) lub były modyfikowane samodzielnie przez importerów zachodnich dla potrzeb rynku.


Bibliografia
Moskwicz-433/434'', "Awtoliegendy SSSR" Nr 92, DeAgostini 2012, ISSN 2071-095X, 
Moskwicz-412'', "Awtoliegendy SSSR" Nr 46, DeAgostini 2010, ISSN 2071-095X, 
Moskwicz-408'', "Awtoliegendy SSSR" Nr 12, DeAgostini 2009, ISSN 2071-095X, 

Linki zewnętrzne
Zdjęcia i zdjęcia modeli  i