ODMIANA PODSTAWĄ ROZWOJU ROLNICTWA
Rozmowa z prof. hab. Edwardem Gackiem, dyrektorem Centralnego Ośrodka Badania Odmian Roślin Uprawnych (COBORU) w Słupi Wielkiej.
Jakie rodzaje upraw są obecnie najbardziej rozwinięte w Polsce Uprawy rolnicze w naszym kraju zajmują ponad mln ha, w tym zboża ok. mln ha, poza tym ok. 160 tys. ha stanowią warzywa. Jesteśmy liderem w Europie, pod względem produkcji kapusty głowiastej, marchwi jadalnej i buraków ćwikłowych. Jeśli chodzi o uprawy sadownicze, Polska zajmuje pierwsze miejsce w w zakresie wielkości produkcji jabłoni, porzeczki i malin, a trzecie w produkcji truskawek. Dobrze byłoby rozwinąć uprawę roślin motylkowych grubonasiennych, dla poprawy paszowego bilansu białkowego w kraju i zmniejszenia uzależnienia się od importu soi. Obecnie ich powierzchnia uprawy wynosi ok 250 tys. ha, ale zależy nam na tym, żeby było ich więcej, stanowią bardzo ważne źródło białka.
Jaka jest rola COBORU w rejestrowaniu i kontrolowaniu postępu odmianowego w Polsce
Zajmujemy się badaniami urzędowymi, rejestracją odmian i ochroną własności intelektualnej w hodowli roślin w końcu odmian to taki sam wynalazek jak rower czy inny przedmiot użytkowy. COBORU już od lat funkcjonuje jako państwowy urząd odmianowy, nasze stacje doświadczalne oceny odmian obchodzą w tym roku jubileusz 65-lecia działalności.
Ile odmian zarejestrował COBORU w ostatnich latach
COBORU wpisuje rejestru ok. 120-130 nowych odmian rocznie połowę zarejestrowanych odmian stanowią uprawy krajowe, połowę zagraniczne. odmian zgłoszonych przez hodowców roślin krajowego rejestru jedna jest rejestrowana, podobnie jak w całej Unii Europejskiej. Wpis rejestru stanowi dla hodowcy podstawę wprowadzenia zmian legalnego obrotu. Komisja Europejska prowadzi Wspólnotowy Katalog Odmian Roślin Rolniczych (CCA) oraz Wspólnotowy Katalog Odmian Roślin Warzywnych (CCV) katalogów wpisywane są sukcesywnie odmiany zarejestrowane w państwach członkowskich i dlatego odmiany te są dopuszczone obrotu na terenie wszystkich krajów członkowskich. Rejestry CCA i CCV zawierają obecnie ok tys. łącznie roślin rolniczych i warzywnych.
jaki sposób można wybrać spośród nich te najbardziej wartościowe COBORU utworzył w tym celu system Porejestrowego Doświadczalnictwa Odmianowego (PDO) wielopodmiotowy, unikatowy w skali europejskiej system doświadczalnictwa rolniczego rekomendacji odmian, który pozwala na wybranie z krajowego i wspólnotowego rejestru odmian tych najbardziej korzystnych uprawy w danym województwie.
Jakie to ma znaczenie
kilkudziesięciu lat postęp odmianowy przyczyniał się corocznie 1-2% przyrostu produkcji rolniczej. Obecnie udział postępu odmianowego w przyrostach produkcji sięga 80-90%, pozostałymi czynnikami stymulującymi rozwój są oczywiście postęp technologiczny, nawozy itd. Dzięki nowym odmianom, poprawie ich jakości, wysokości i stabilności ich plonowania, oraz odporności na stresy biotyczne i abiotyczne, a także zmiany klimatyczne, można znacząco wpłynąć na zwiększenie produkcji rolniczej. Magdalena Bartnikowska